Скопје Дише – Утопија или Реалност
Загадувањето на воздухот носи ризици по здравјето на сите граѓани на Скопје, но најмногу ги погодува ранливите категории – лицата со хронични заболувања, децата и највозрасните.
Научно-истражувачка студија
предизвик
Преземањето итни акции за намалување на загадувањето е од најголема важност. Успешноста на политиките и мерките кои се креираат за намалување на загадувањето на воздухот зависи меѓу другото и од расположивоста на примарни податоци собрани на терен од кои ќе се согледа фактичката состојба. Но, анкетите спроведени претходно за начините на греење во Скопје не овозможуваат соодветни анализи и креирање на политики на микро ниво.
активности
Скопје дише е прво сеопфатно истражување за начините на греење на толку голем број на испитаници што е спроведено во Скопје. Опфатени се 5,044 домаќинства во сите 17 урбани и рурални општини во Скопската котлина. Овој примерок е репрезентативен и овозможува анализи на податоците на ниво на општина, или дури и населба. Истражувањето се реализираше во Јануари 2017 година, од страна на професионални анкетари со користење на мобилната алатка Placeformer. Оваа иновативна алатка овозможува собирање на податоци од голема група на граѓани во краток временски период и географски означени информации кои можат да се користат за дизајнирање на политики и мерки на локално и микро ниво (дури и на ниво на населби), но и на регионално и национално ниво.
резултати
- Во поглед на термичките карактеристики на објектите, дури 50,8% од објектите немаат никаква изолација, 42% имаат термичка изолација помала од пропишаната со Правилникот за нови објекти во 2013 година, а само 7,2% имаат изолација според прописите.
- Висината на почетната инвестиција е најважниот критериум според кој испитаниците одбираат како ќе го загреваат својот дом
- 40% од испитаниците изјавиле дека одлуката за начинот на греење зависи од месечните трошоци.
- Само 1% од испитаниците ја носат нивната одлука врз база на тоа колку тој начин на греење загадува. Сепак, ако трошоците за греење се исти, сите испитаници би одбрале систем што помалку загадува.
- Една третина од испитаниците изјавиле дека има домаќинства во нивното соседство кои користат дополнително опасни материјали за греење. Ова појава се забележува подеднакво и во урбаните и во руралните области.
- Жителите на општините кои не се поврзани на системите за централно греење имаат тенденција на користење биомаса, пластика и други отровни материјали (јоргани, гумени чизми и др.) за греење. Оваа пракса е особено опасна, бидејќи го загадува и амбиенталниот воздух но и воздухот во просториите каде се живее, и предизвикува тешки респираторни заболувања.
| Домаќинства кои се греат на: | Проценти | Број на одговори од анкетираните домаќинства | Проценет вкупен број на домаќинства |
| огревно дрво | 44,7 | 2.257 | 73.220 |
| електрична енергија | 31,1 | 1.567 | 50.835 |
| централно греење | 21,2 | 1.070 | 34.712 |
| пелети и брикети | 1,5 | 78 | 2.530 |
| нафта за ложење | 1 | 44 | 1.427 |
| Јаглен | 0,4 | 22 | 714 |
| друго цврсто гориво | 0,1 | 6 | 195 |
| 5.044 | 163.633[1] |
[1] Вкупен број на домаќинства во Скопскиот регион (сите 17 општини) според пописот на население во 2002 година. Извор: Завод за статистика, www.stat.gov.mk
Калкулатор за греење
За најлесен избор на нова технологија за греење, на најекономски начин, но имајќи ги во предвид и ефектите врз животната средина
како понатаму
Поставивме амбициозна цел „Скопје дише“:
Значително намалување на емисиите на загадувачки супстанци од загревањето на домаќинствата во Скопската котлина како најголем локален загадувач на воздухот, или намалување на емисиите на:
- PM10 и PM2,5 за 62%;
- CO и SOx за 50% и 54%, соодветно;
- NOx за 22%
Оваа цел може да се постигне со соодветно координирана имплементација на следните три мерки во периодот од 2017 до 2025 година:
- Промена на постојните печки на огревно дрво, јаглен и нафта со:
– поефикасни печки на огревно дрво
– печки на пелети
– топлотни пумпи (вклучувајќи инвертер клима уреди)
– Централен систем за греење на природен гас - Примена на мерки за енергетска ефикасност на домовите
- Зголемување на бројот на корисници на системите на централно греење
| Опис: | Цел до 2020 | Цел до 2025 | |||
| Урбани населби | Рурални населби | Урбани населби | Рурални населби | ||
| Број на домаќинства опфатени со една од мерките | 55,8% | 22,2% | 81,3% | 42% | |
| – ќе ги исполнуваат најстрогите критериуми за енергетски ефикасен објект | 8960 | 2660 | 15600 | 4290 | |
| – ќе користат поефикасни печки на огревно дрво | 9000 | 3100 | 20400 | 6770 | |
| – ќе користат печки на пелети | 6630 | 790 | 7280 | 1460 | |
| – ќе користат топлотни пумпи | 8140 | 2770 | 16280 | 5390 | |
| – ќе користат печки на природен гас | 930 | 280 | 2700 | 450 | |
| – зголемен процент на користење на системот за централно греење | 3000 | / | 10000 | / | |